Í frumvarpi sem nú liggur fyrir á Alþingi er lagt til að lífeyrissjóðir megi ekki lengur taka tillit til greiðslna frá Tryggingastofnun ríkisins þegar þeir ákvarða greiðslur til örorkulífeyrisþega.
Peningarnir sem lífeyrissjóðirnir nota til að greiða örorkulífeyri koma úr greiðslum okkar í samtryggingarsjóði, ef ekki má taka tillit til annara greiðslna sem örorkulífeyrisþegar fá, hækka greiðslur sjóðanna verulega til þeirra sem minnst hafa. Ég er ekki að segja að þeir öryrkjar sem minnst hafa eigi ekki að vera betur settir en þeir eru í dag, ég er ósáttur við að eingöngu þeir sem greitt hafa og eru að greiða í samtryggingarsjóði eigi að bera kostnaðinn, þeir sjóðir sem verst munu fara út úr þessari breytingu eru þeir sjóðir sem verkafólk greiðir í, það eru Festa, Gildi, Stapi, Lífeyrissjóður Vestmannaeyja og Lífeyrissjóður Rangæinga. Það er vitað að örorka er mun algengari meðal verka og láglaunafólks og því bitnar þetta verst á þessum sjóðum. Ef frumvarpið verður að lögum munu þessir sjóðir greiða fyrir hækkun örorkulífeyrisins eins og ríkisstjórnin lofaði en greiðslur TR munu lækka.

Örorkulífeyrir lífeyrissjóða er ætlaður til að greiða bætur í samræmi við réttindi sem sjóðfélagi hefur unnið sér inn, missi hann getu til vinnu. Réttur til örorkulífeyris stofnast þó aðeins að sjóðfélagi hafi orðið fyrir tekjuskerðingu af völdum orkutapsins og má aldrei vera hærri en sem nemur þeim tekjumissi sem sjóðfélaginn hefur sannanlega orðið fyrir sökum örorkunnar sbr. samþykktir sjóðanna og 1. mgr. 15. gr. laga nr. 129/1997. Byggir það á meginreglu skaðabótaréttar um að tjónþoli eigi að fá tjón sitt bætt og vera jafn settur eftir tjón og áður, en ekki vera betur  settur.

Og það er málið, ekki betur settur, það á ekki að vera innbyggður hvati í kerfið til að vilja frekar vera á örorku en að vinna. Samkvæmt þessu frumvarpi er sá hvati lögfestur, Það leiðir til þess að mjög stór hluti núverandi örorkulífeyrisþega munu fá hærri greiðslur eftir orkutap en þau voru með fyrir orkutapið.

Frumvarpið, verði það óbreytt að lögum, munu örorkulífeyrisgreiðslur frá t.d. Festu lífeyrissjóði aukast lauslega áætlað um 12% á ári. Þannig felur frumvarpið m.ö.o. í sér eignatilfærslu frá ellilífeyrisþegum til örorkulífeyrisþega, því auknar örorkulífeyrisgreiðslur hafa neikvæð áhrif á tryggingafræðilega stöðu sjóðanna sem veldur því að þeir fjármunir sem ætlaðir eru til greiðslu ellilífeyris lækka. Hér reynir því á grundvallarforsendur sem liggja að baki skyldutryggingu lífeyrisréttinda og eignaréttarvörðum réttindum og jafnræði sjóðfélaga. Einnig á að afnema að fullu framlag til jöfnunar örorkubyrði á næsta ári, við það mun staða þessara sjóða versna enn frekar. Þegar kemur að töku lífeyris hjá sjóðfélögum munu þeir fá sem nemur í tilviki Festu, um það bil 3% lægri lífeyri vegna þess að ríkið vill að ellilífeyrisþegar samtryggingarsjóðanna greiði fyrir þessa lagabreytinguí tilviki Gidis er þessi tala rúm 5%..

Ég vill búa í SAM félagi þar sem hluti minna lífeyrissjóðsgreiðslna, og allur sá hluti sem eftir stendur nái ég ekki meðalaldri fer í samtryggingu áfram, en ég er ekki tilbúinn til þess að búa í samfélagi sem vill að launalægsti hluti samfélagsins greiði fyrir svona lagabreytingar sem gerðar eru til að standa við kosningaloforð.
Ofangreindar aðgerðir ríkisins eru til þess að létta fjármögnun við kostnaðarsamt nýtt örorkulífeyriskerfi Tryggingastofnunar ríkisins. En er það sanngjarnt að sjóðfélagar þeirra lífeyrissjóða sem þjóna tekjulágum einstaklingum og bera hvað þyngstu örorkubyrðina sé látnir fjármagna þessa kerfisbreytingu? Í kvöldfréttum RÚV í gær sagði fjármálaráðherra reyndar „Viljum ekki að eftirlaunaþegar sitji uppi með svarta-Pétur“. Vonandi er það merki um að frumvarpið breytist til hins betra í beðförum alþingis.

Svo getum við talað um réttmæti 4. Málsgreinar 5. Greinar laga númer 50 frá 1993, en það er efni annan pistil.

 

Vignir Smári Maríasson

Formaður Verkalýðsfélags Snæfellinga